Son yıllarda doğal ve organik ürün kavramı dilden dile dolaşıyor. Peki, doğal bir ürünün olmazsa olmaz özellikleri nelerdir? Bu ürünleri tanıyor muyuz? Ekolojik yaşamı destekleme derneğinden yapılan açıklamalara göre doğal ürünü tanımak için birçok kıstas bulunuyor. Bu kriterleri açıklamadan önce doğal ve organik ürünün ne olduğunu açıklayalım.
Doğal Ürün Nedir?
Toprağa tohum ekim işleminden itibaren haşata, ürün dağıtımına ve son kullanan kişiye ulaşıncaya kadar ürünün geçirdiği evrelerde hiçbir canlıya zarar vermeden yetiştirilen ve üretim aşamasında hiçbir katkı maddesi kullanılmayan ürünlere doğal ürün denir. Doğal ürünün kullanıldığı tarım yöntemlerde çevreye dost zirai tarım yöntemleri ve araçları kullanılıyor. Zaten doğal ve organik ürünler yasalar ve yönetmelikler çerçevesinde korunup, yetiştirildiği ve saklandığı için doğallık simgesini tam anlamıyla taşıyor.
Türkiye’de ekili tarım arazilerinin yüzde kaçında doğal ürün hasadı yapılıyor?
Esasında doğal ürün yetiştirme ve organik tarım hareketi 1970’li yılların başlarında başladı ve yükselerek devam ederken Avrupa ülkeleri de bu duruma kayıtsız kalmadı. Avrupa ülkeleri Türkiye’den ekolojik ürün talep etmeye başladılar.2011 yılında kaydedilen verilere göre Türkiye’de yaklaşık olarak 42 bin 460 çiftçi çalışıyor ve bu çiftçiler 442 bin 581 hektarlık arazide doğal ürün yetiştiriyorlar. Bu rakamlar Türkiye’de tarım alanlarının toplam yüzde 1.81’ini oluşturuyor.
Doğal Ürünler Organik Sertifikası Alabiliyor Mu?
Ormanlarda, doğada ve kırsal alanlarda yetişen ürünler de doğal ürün ya da doğadan toplama ürün olarak adlandırılıyor. Bu ürünlerde aynı organik ürünler gibi talep görüyor, pazarlanabiliyor ve satılabiliyor. Ürünleri toplarken de herhangi bir kurumdan izin almak da gerekmiyor. Doğal ürünlerin olduğu alanlarda son 2 yıl içerisinde yangın olmaması ve doğayı tehlikeye atacak herhangi bir işlem yapılmaması gerekiyor. Doğal ürünlerde organik ürünlerde olduğu gibi sertifika, belgelendirme ve benzeri işlemlere tabi tutuluyor. Doğal ürün sertifikalarının geçerlilik süresi 12 aydır. Sertifikaların geçerlilik süresi bitmeden yenilenmesi gerekmektedir.
Doğada Yetiştirilen Ürünlerin Şehir Merkezinden Ne kadar Uzakta Olması Gerekiyor?
Doğada yetiştirilen ürünler şehirde yer alan sanayi merkezlerinin dumanları, otomobillerin egzozlarından çıkan gazlar ve bir köyün doğal havasına kıyasla ölçülebilen hava kirliliği ve çevre kirliliği gibi birçok etkenle doğal olma sıfatından uzaklaşabilir. Bu yüzden doğal ürünler şehir merkezlerine yakın yerlerde yetiştiriliyorsa mümkün olduğunca izolasyon önlemleri alınması gerekir.
Doğal Ürün Olduğunu Anlamanın Yolları ve Doğal Ürün Kriterleri
Bir ürünün doğal ürün olduğunu anlamanın yollarından bir tanesi öncelikle mevsiminde yetişmiş ve toplanmış olmasıdır. Mevsimi haricinde yetişen, toplanan ürünler kesinlikle doğal ürün kriterleri arasına giremez.
Doğal ürünler rengi, kokusu ve görüntüsü ile kendini belli ediyor. Fakat doğal ürünler bu tarz özelliklerinden anlaşılsa bile doğal ürüne rüzgâr yardımıyla sinen karşı bahçenin yangın dumanı veya ilaçlama yapılırken başka yerden sıçrayan doğaya dost olmayan kimyevi ilaçlar doğal ürünün yapısını değiştiriyor. Bu tür tehlikelere maruz kalan doğal ürünler doğal ürün olarak sayılamıyor.
Doğal ürünün her aşaması yetkili makamlarca denetleniyor ve kayıt altına alınıyor. Bu kayıtlar olumlu çıkarsa istenilen yetki alınıyor ve doğal ürün olarak sayılabiliyor. Örneğin, aynı yerden fakat farklı bahçelerden toplanan meyvelerin biri doğal ürün olarak isimlendirilirken bir diğeri mesela üretim aşamasında kriterlere uygun olmayan bir durum yüzünden doğal ürün sınıfına giremiyor.
Doğal ürün kriterleri zaman zaman yöreden yöreye farklılık gösterebiliyor. Örneğin, Çanakkale’de yetişen domates şekli, kokusu ve yapısı itibariyle orijinal doğal Çanakkale domatesi olarak adlandırılırken Çanakkale’nin başka bir bölgesinde yetişen domates aynı doğal ürün sınıfına girmiyor. Yani buradan çıkarılan sonuç aynı yerin bazen bölgesel farklılıklar gözeterek doğallıktan çıktığı öngörülüyor.
